मिति २०७५/०८/१७ गते रिब्दीकोट गाउँपालिकाको ५०%अनुदानमा कुटनी पिसानी मिल(Combine Mill) तथा खाडल खन्ने मेसिन( Earth Auger ) वितरण कार्यक्रम सम्पन्न | गाउँपालिकाबाट Combine Mill को लागि मुल्य रु १७,५००|- तथा Earth Auger को लागि  मुल्य रु ११,५००|- रकममा  कृषकलाई उपलब्ध गराइयो  |

साविक ठिमुरे गाविस–३, देउराली पाल्पामा जन्मिएका नारायण बहादुर जिसी हाल रिब्दीकोट गाउँपालिका पाल्पाका अध्यक्ष हुन् । बीएल. गरेका जिसी कानुनमा मात्र नभएर राजनैतिक, सामाजिक, बौद्धिक क्षेत्रमा अब्बल मानिन्छन् । २०३६ सालको विद्यार्थी आल्दोलनबाट पृथ्वीनारायण क्यापस पोखरा राजनीतिमा प्रवेश गरेका जिसीले २०३८ सालमा भएको विद्यार्थी आन्दोलनमा केही समय जेल जीवनसमेत बिताएका थिए । उत्पादनमूलक क्षेत्रको विकास र विस्तारमा जोड दिन चाहने क्षमतावान तथा विकास प्रेमी रिब्दीकोट गाउँपालिका पाल्पाका अध्यक्ष नारायण बहादुर जिसी आर्थिक दैनिकका लागि पोसकान्त पोखरेलले गरेको कुराकानीको सम्पादित अंशः 

गाउँपालिकामा विकासको अवस्था कस्तो छ ?

तुलनात्मक रुपले सुगम देखिए पनि गाउँपालिकामा आन्तरिक आम्दानीका स्रोतहरु न्यून छन् । अन्य गाउँपालिका तथा नगरपालिकामा नदीजन्य पदार्थ र चुनढुङ्गाका खानीहरु भए पनि रिब्दीकोट गाउँपालिकामा त्यसको सम्भावना अति न्यून छ । त्यसमा पनि ठूलो बजार, उद्योग धन्दाहरु नहुनु हाम्रा लागि विकास निर्माणमा अर्को चुनौतीको विषय हो । केही वडाहरु राजमार्गहरुसँग जोडिएर सडक सञ्जालमा सुगम देखिए पनि अन्य धेरै हिसाबले दुर्गम छ । मुख्य कुरा सम्भावनाहरुको विकासको लागि आन्तरिक स्रोतहरु नहुनु नै समस्याको विषय हो ।

आन्तरिक स्रोत नाजुक हुँदा अपेक्षित विकासमा बाधा पुग्नुका साथै जनताको आयस्रोत पनि कमजोर हुने देखिन्छ, त्यसमा गाउँपालिकाले कुनै वैकल्पिक योजना बनाएको छैन ?

आन्तरिक स्रोतको विकास केवल सम्भावनामा आधारित चिज हो । चाहँदा ह्वात्तै बढ्ने नचाहँदा नहुने भन्ने होइन । सम्भावनाहरु भएको ठाउँमा प्राथमिकता कम दिए पनि स्वतः त्यहाँ चहलपहल बढ्छ भने, सम्भावना नै नहुनु प्रमुख समस्याको विषय हो । बुटवल र तानसेन नजिकका मुख्य ठूला बजार भएकोले यहाँ ठूलो बजार बसाल्न सकिने अवस्था छैन । अन्य गाउँपालिका नगरपालिकामा जस्तै मेघा प्रोजेक्ट चलाउन सक्ने सम्भावना पनि न्यून छ । यहाँको कृषि उत्पादनलाई, वनजंगल, सेवासुविधालाई, पशुपालनको विकासलाई आम्दानीको स्रोतका रुपमा विकास गर्न सकिने हुँदा तिनै सम्भावना बोकेका क्षेत्रहरुको विकासको लागि बढी केन्द्रित भई योजनाबद्ध रुपले अगाडि बढेका छौँ ।

पछिल्लो समयमा करको विषयलाई लिएर स्थानीय तहहरु धेरै आलोचित छन् नि ?

जसरी राज्यको नीतिअनुसार करका दायराहरुलाई व्यस्थित गर्ने गरी स्थानीय तहहरु अगाडि बढे । तर, त्यसलाई मिडियाका साथीहरुले आवश्यकताभन्दा बढी प्रचारमा ल्याउनुभयो । यहाँसम्म कि मरेको बाख्राको पनि कर उठाइयो भन्ने जस्ता अपाच्य हल्ला पनि चलाइयो । कृषकले बाख्राको बीमा गर्छ, जसले गर्दा बाख्रा मरिसकेपछि उसले अवश्य पनि बाख्राको मूल्य त पाउँछ नै । त्यो भनेको उसको आम्दानीको विषय हुँदा आम्दानीमा कर लिने कि नलिने ? यसरी सत्य तथ्यको नजिक नगएर आँकलन र होचुवाको भरमा गरिएका आलोचना तथा विरोधहरु सुझबुझविनाको हुन् । जुन वास्तविक रुपमा भन्दा पनि लहै–लहैमा लागेर गरिएको छ । यसरी आधारहीन विरोध गर्नु भनेको विकास विरोधी हो । रिब्दीकोटमा कर विरोधी त्यस्ता कुनै गतिविधिहरु भएका छैनन् । किनकि हामी सर्वसाधारणहरुकै सहमति र समझदारीमा उहाँहरुलाई नै कर निर्धारण गर्न लगाएर उहाँहरुकै अनुसार कर निर्धारण गरेका छौँ ।

कतै, स्थानीय तहहरुले बुझाउन नसक्दा वास्तविकता एक बुझाइ अनेक भएको त होइन ?

बुझ्न चाहनेलाई बुझाउन सकिन्छ तर बुझेर बुझ पचाएकोलाई कठिन हुन्छ । यहाँ त असफल बनाऊँ, काम गर्नै नदिऊँ भन्ने नियतले निकालिएका अनावश्यक बखेडाहरुको मात्र समस्या हो । वास्तवमा आम नागरिकलाई केही समस्या छैन, किनकि आफूले निर्धारण गरेको कर तिरेका छन् । तर केही व्यक्ति तथा नेतृत्वहरुको अनावश्यक हो–हल्लाले आलोचना धेरै जस्तो देखिए पनि वास्तवमा त्यो केही पनि होइन । हामीकहाँ कर्तव्यभन्दा अधिकार खोज्ने गलत संस्कार बसिसकेकोले अलिकति कर्तव्य थप्दा पहाडै टुट परेको व्याख्या गरिएको हो, जुन गलत छ । करको समस्या गाउँघरमा भन्दा पनि जहाँ ठूलो बजार छ, जहाँ धेरै मान्छे बस्दछन्, जहाँ धेरै मिडिया छन् र अनि जहाँ धेरै बेरोजगार छन्, त्यहाँ–त्यहाँ बढी देखिएको छ । युरोप, अमेरिका र खाडी राष्ट्रहरुमा काम गर्न जानेलाई केही समस्या छैन, उनीहरुले कमाएका छन् कर तिर्नुपर्छ भन्ने धारणा छ । यहाँ बसेका केही आम्दानी कम हुने र लहैलहैमा लागेर विरोध गर्नेहरुले गर्दा केही समस्या उत्पन्न भए जस्तो देखिएको हो । तर, त्यो पनि वास्तविकता लुकाएर देखावटको लागि गरिएको छ । हामीले ५० रुपैयाँ कर तिरेर कर लिएको लियै छ भनियो तर केका लागि तिरेको छु भन्ने बुझ्न खोजिएन । समस्या त्यसले पनि उत्पन्न गराएको हो । अब त्यसको सकारात्मक सन्देश प्रवाहको लागि मिडियाका साथीहरु, जनप्रतिनिधि, जिम्मेवार व्यक्तित्वहरुको साथै सामाजिक अभियन्तालगायत सबै एक भएर वास्तविकतामा लाग्नुपर्छ ।

आम्दानी गर्ने सबैलाई करको दायरामा ल्याउने राज्यको नीतिअनुरुप यो एक वर्षमा रिब्दीकोट गाउँपालिकामा कति व्यावसायिक फर्म तथा अन्य प्रतिष्ठानहरु करको दायरामा ल्याउनुभयो ?

गाउँपालिकामा केही साना कृषि फर्महरु, केही व्यावसायिक फर्महरु र केही फर्निचर उद्योगहरु मात्र छन् ती सबै करको दायरामा आइसकेका छन् । नयाँ खोल्नेको कुरा गर्नुपर्दा पाउरोटी उद्योग पनि चलाउन सक्ने अवस्था छैन । किनकि उद्योग खोलेर चलाउने प्रयास गरेका हौँ, त्यसमा असफल भयौँ । अहिले अधिकांश करको दायरा आए पनि उहाँहरुमध्येका कोही कानुन सम्झेर आउनु भएको छ भने, कोही भोट दिएका हौँ केही पाइन्छ कि भन्ने मानसिकतामा पनि हुनुहुन्छ । कर तिर्नुपर्ने सबैले कर तिर्दा र भूमिकरलगायत सबै किसिमका करहरुबाट गत वर्ष हामीले १६ लाख मात्र कर उठायौँ । उठेको करलाई अन्दाज गर्ने हो भने यहाँको वस्तुस्थितिको बारेमा सोझै अनुमान लगाउन सकिन्छ ।

आम्दानीलाई हेर्दा परनिर्भरताको खाडल ठूलो देखिन्छ । अब, गाउँपालिका चल्ने आधार भनेको केन्द्र र प्रदेश नै हो त ?

यसमा बुझाइमा समस्या छ । केन्द्र भनेको आफैंमा पैसा बनाउने चिज होइन । केन्द्रले हरेक क्षेत्रबाट पैसा सङ्कलन गर्दछ । जहाँ गाउँपालिका नगरपालिकाको पहुँच कम हुन्छ । देशका हरेक क्षेत्रबाट सङ्कलन भएको पैसा तिनै क्षेत्रहरुमा आवश्यकता र प्राथमिकताको आधारमा केन्द्रले वितरण गर्दछ । रिब्दीकोट गाउँपालिकाको आम्दानी कम छ भन्दैमा गाउँपालिकाको विकासको लागि बजेट नपर्ने नदिने अथवा केन्द्रको भर पर्नुपर्ने सवालहरु त्यति सान्दर्भिक मानिँदैन । सम्भावनाहरु भए आन्तरिक स्रोत वृद्धि हुन्छ नभए हुँदैन । समृद्ध राज्य त्यसरी बन्छ जब विक्रेन्द्रीकृत विकास हुन्छ । हुने क्षेत्रबाट लिएर नहुने क्षेत्रलाई दिँदा मात्र चौतर्फी सम्भव हुने हुँदा एउटै राज्यभित्र नहुनेलाई परनिर्भर भयौँ भन्नु त्यति उचित होला जस्तो लाग्दैन । किनकि सबै क्षेत्रबाट सङ्कलन भएको आम्दानीलाई प्रतिशतको आधारमा वितरण गरिने हुँदा त्यो पनि हाम्रै आम्दानी हो जस्तो लाग्छ ।

केन्द्रले दिएको सीमित बजेटमा गाउँपालिका त सञ्चालन भयो तर सोही बजेटबाट गाउँपालिकाको आवश्यकता अनुरुपको विकासको कल्पना कहिले गर्ने त ?

हो, सबै कुरामा भर परिरह्यौँ भने समयमै अपेक्षित विकास हुन नसक्ने कुराप्रति हामी पनि चिन्तित छौँ । त्यही कुरालाई मध्यनजर गर्दै सम्भावित क्षेत्रहरुलाई प्राथमिकतामा राखेर अगाडि बढेका छौँ । त्यसमा पनि विशेष गरेर कृषि क्षेत्र आयआर्जन बढाउने प्रमुख स्रोत भएकोले हामी उत्पादन र उत्पादकत्व बढाउने गरी व्यावसायिक कृषिमा विशेष जोड दिएका छौँ । युवाहरुलाई कृषि क्षेत्रप्रति आकर्षित विभिन्न योजनाहरुको साथ निर्यात गर्न सक्ने गरी कृषि क्षेत्रको विकासलाई प्रमुख आधारको रुपमा अगाडि सारेका छौँ ।

कार्य सम्पादनको पहिलो वर्ष कसरी बित्यो ?

अभ्यास गर्ने र सिक्ने वर्ष रुपमा बित्यो । अर्को कानुन निमार्णमा केही समय खर्चिनुप¥यो । योजना छुट्याउने, बजेट विनियोजन गर्ने लगायतका धेरै जिम्मेवारीहरुका साथै नयाँ अनुभवले गर्दा कार्यसम्पादनमा केही असहज परिस्थितिको सृजना भए पनि समयमै सम्पूर्ण योजनाहरुमा काम सफल बनायौं । टुक्रे अर्थात साना–साना योजनाहरु प्रमुख समस्या भए पनि आवश्यकताका आधारमा फिल्टर गरेर ती योजनामा कार्य सम्पादन गर्नु मुख्य चुनौतीको रुपमा रह्यो । विभिन्न अन्योल, कर्मचारी अभावजस्ता अन्य समस्याहरुका बाबजुत पनि निर्धारित समयमै गाउँपालिकाको कुल २९ करोड बजेटमा करिब ९५ प्रतिशत बजेट खर्च गर्न सक्यौँ ।

९५ प्रतिशत बजेटमा के–कस्ता योजनाहरु सम्पन्न भए ?

गत आर्थिक वर्षमा हामी धेरै बजेट पूर्वाधारको विकासअन्तर्गत सडक मर्मत, विस्तार तथा स्तरोन्नतिमा लगायौँ । त्यसैगरी कृषि क्षेत्रको विकासको लागि फलफूल खेती, तरकारी खेती तथा पशुपालनमा अनुदानका कार्यक्रमहरु ग-यौँ । शिक्षा, स्वास्थ्यका योजनाहरुमा पनि कार्यहरु भए । क्षमता विकासको लागि विभिन्न सीपमूलक तालिमहरुका साथै लक्षित वर्गहरुलाई मध्यनजर गर्दै शिक्षा क्षेत्र गरिएका व्यावस्थाहरुअन्तर्गत जुत्ता र कपडा वितरण, शैक्षिक सामग्री वितरण, टिफिन बक्स वितरण, खाजाको व्यवस्थामा पनि केही बजेट खर्च ग-यौँ । समग्रमा जनआवश्यकता अनुसार प्राथमिकताका आधारमा छुट्याइएका योजनाहरुमा कामहरु भए ।

नीति–नियम निर्माणको अवस्था कस्तो छ ?

ऐन, नियम, नियमावली, कार्यविधि नभइकन गाउँपालिका सञ्चालन गर्न सक्ने आधारहरु न्यून हुने हुँदा नीतिनियम निर्माण पहिलो पार्टको रुपमा अगाडि बढायौँ । जसअन्तर्गत शिक्षा, स्वास्थ्य, सहकारीलगायतका २१ वटा ऐनहरु बनाएर राजपत्रमा प्रकाशित गरिसकेका छौँ । सायद ऐन निर्माणमा अधिराज्यकै गाउँपालिकाहरुमा रिब्दीकोट पहिलो हो जस्तो लाग्छ ।

चालू आर्थिक वर्षको कति बजेटमा के–कस्ता योजनाहरुमा काम हँदैछ ?

कुल ३५ करोड हो । जसमा १३ करोड सशर्तमा र बाँकी रहेको बजेट विकास निर्माणलगायत आवश्यक अन्य क्षेत्रको लागि छुट्याइएको छ । विकास बजेटअन्तर्गत पूर्वाधार विकास, कृषि क्षेत्रको विकास, गुणस्तरीय शिक्षा, स्वास्थ्यलगायत आवश्यकता अनुसार प्राथमिकताको आधारमा छुट्याइएका विभिन्न योजनाहरुमा काम गर्ने लक्ष्य छ ।

गत आर्थिक वर्षभन्दा चालू आवमा फरक योजनाहरु के के छन् ?

गाउँपालिकामा आठ सय ५२ जना एकल महिलाहरु हुनुहुन्छ । उहाँहरुलाई कुनै न कुनै पेसाबाट आत्मनिर्भर बनाउन सक्ने खालका सीपमूलक योजनाहरु अगाडि सारेका छौँ । त्यसैगरी गाउँपालिकाकै रिब्दीकोट भन्ने ठाउँमा पर्याप्त मात्रामा पानीको मुहान छ । उक्त ठाउँमा खेर गएको गुठीको जमिन सदुपयोग गरी जडीबुटी उद्यान निर्माण गर्ने र उक्त क्षेत्रलाई पर्यटकीय हिसाबले विकास गरेर रिब्दीकोटको लुम्बिनी बनाउने कुरा चुनौतीपूर्ण भए पनि समयमै सम्पन्न गरी अगाडि बढेका छौँ ।

गाउँपालिकाको दीर्घकालीन विकासका लागि आवधिक योजनाहरु के–कस्ता छन् ?

रिब्दिकोट गाउँपालिकाको समुन्नति नै हाम्रो ध्येय हो । गाउँ नै गाउँ भएको हाम्रो समाजमा काम गर्दा आर्थिक, भौतिक र मानवीय चेतनाको विकाससँगै राम्रोसँग ध्यान पु-याउनुपर्छ भन्ने कुरामा गाउँपालिकाको नेतृत्व सचेत रहेको छ । बजेट विनियोजनका हिसाबले पहिलो प्राथमिकता पूर्वाधारको विकासमा रहे पनि किसानको जीवनस्तर माथि उठाउनको लागि व्यावसायिक कृषि सँगसँगै डो-याएका छौँ । जबसम्म निर्वाहमुुखी कामले फड्को मार्न सक्दैन तबसम्म हाम्रो विकास पनि अनिश्चित हुने हुँदा अग्रगामी विकास गर्न सक्ने खालका योजनाहरुको साथ अगाडि बढ्नु हाम्रो कर्तव्य पनि हो । आफ्नो काम आफैं गरी विकासमा साझेदारीको गर्दै अगाडि बढ्न र योजनाबद्ध रुपले गाउँपालिकाको विकास गर्न हामी सधैं तप्पर छौँ । हामीले निर्वाचनको बेलामा घोषणा पत्रमा भनेका कुराहरुलाई भुलेका छैनौं । कृषिमा आत्मनिर्भर, गुणस्तरीय शिक्षा र स्वास्थ्य, स्वच्छ पिउने पानीको, पूर्वाधारको पर्याप्तता, वन–वातावरण स्वच्छता, सरसफाइ, सु–शासन युक्त सेवा र मेलमिलाप युक्त समाज निर्माण अपरिहार्य भएको हुँदा त्यसका लागि आवश्यक कामकारवाहीहरु गर्ने दृढ सङ्कल्प पनि छ । पछाडि परेको समुदाय दुुर्गम क्षेत्रमा बसोबास गर्ने वस्तीहरु तथा गरिब, दलित, एकल महिलाहरु, ज्येष्ठ नागरिक सबैको उचित हेरविचार गर्नु हाम्रो कर्तव्य भएकोले सोहीअनुसार अगाडि बढेका छौँ ।

कार्यकालको पाँच वर्षमा कस्तो गाउँपालिका परिकल्पना गर्नुभएको छ ?

गाउँपालिकामा शिक्षाको अवस्था अत्यन्तै दयनीय छ । अब, शिक्षाको आवश्यकता व्यवहारमा ल्याउन सक्ने खालको भएकोले व्यावहारिक शिक्षाको लागि प्राविधिक शिक्षामार्फत धेरै भन्दा धेरै दक्ष जनशक्ति उत्पादन गर्नु रहेको छ । त्यसैगरी सहकारीको माध्यमबाट कृषकहरुलाई कृषि क्षेत्रबाट पूर्ण रुपमा आत्मनिर्भर हुन सक्ने गरी व्यावसायिक तथा आधुनिक कृषि प्रणाली आकर्षित गर्नुका साथै रोजगारीको लागि दोस्रो र तेस्रो मुलुक जाने कुल जनसंख्याको ५० प्रतिशत घटाएर साना तथा ठूला कृषि उद्यमहरुमार्फत युवाहरुलाई आफ्नै जन्मभूमिमा संलग्न गराई गाउँपालिकाको विकासमा लगाउन सक्ने गरी योजनाहरु तर्जुमा गरेर अगाडि बढेका छौँ । समग्रमा पाँच वर्षे कार्यकालको समय अवधिमा गाउँपालिका बासीहरुको जीवनस्तर उकास्नु नै प्रमुख लक्ष्य हो । (आर्थिक दैनिकबाट)